iam
Espéranto
Étymologie
Adverbe
iam \ˈi.am\ mot-racine UV
- Jadis, un jour, à un moment donné.
Iam mi kiu sur fluto kampara malpezajn kantadis
— (Vergilio, Eneado, kanto unua)
versojn, kaj poste, lasinte arbarojn, en verkoj poetaj
donis konsilojn por ke rikoltisto de sia laboro
grandan ricevu kompenson ; hodiaŭ de Marso terurajn.- Dans la fleur de mes ans, à l’ombrage des Hêtres,
Je faisais résonner mes Airs doux et champêtres ;
Depuis abandonnant les Monts et les Forêts,
J’enseignai l’art fécond de la blonde Cérès :
Au Laboureur avare œuvre utile et plaisante ;
Mais j’entonne aujourd’hui la Trompette éclatante.
- Dans la fleur de mes ans, à l’ombrage des Hêtres,
- Vi iam vidos, kio el tio fariĝos.
- Tu verras un jour ce que ça va devenir.
- Neniu iam gustumis tian supon.
- Personne n'a jamais goûté une telle soupe.
Estis iam homo, kiu verkis iom da novaj versoj por la abocolibro.
- Il était une fois un homme qui écrivait quelques nouveaux vers pour un abécédaire.
Dérivés
- iam ajn
- iam estis : il était une fois
- iama : ancien, du passé
Vocabulaire apparenté par le sens
| Tabelvortoj en espéranto | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| interrogatif quel ... ? lequel ... ? |
démonstratif ce ... là |
indéfini un quelconque ... un certain ... |
universel tout ... chaque ... |
négatif aucun ... |
un autre ... (critiqué)1 | ||
| ki- | ti- | i- | ĉi- | neni- | ali-1 | ||
| chose, situation | -a | kia(n/j) | tia(n/j) | ia(n/j) | ĉia(n/j) | nenia(n/j) | *alia2 |
| cause | -al | kial | tial | ial | ĉial | nenial | alial |
| temps | -am | kiam | tiam | iam | ĉiam | neniam | aliam |
| lieu | -e | kie(n) | tie(n) | ie(n) | ĉie(n) | nenie(n) | *alie2 |
| mouvement | -en | kien | tien | ien | ĉien | nenien | alien |
| manière | -el | kiel | tiel | iel | ĉiel | neniel | aliel |
| possessif | -es | kies | ties | ies | ĉies | nenies | alies |
| pronom démonstratif | -o | kio(n) | tio(n) | io(n) | ĉio(n) | nenio(n) | alio(n) |
| quantité | -om | kiom | tiom | iom | ĉiom | neniom | aliom |
| déterminant démonstratif | -u | kiu(n/j) | tiu(n/j) | iu(n/j) | ĉiu(n/j) | neniu(n/j) | aliu |
- Issu de alia (« autre »), le préfixe néologique ali- est critiqué parce qu’il rompt la régularité des corrélatifs.
- Les tabelvortoj *alia et *alie sont inusités car ils entreraient en conflit avec alia (« autre ») et alie (« autrement »). Les composés alispeca et aliloke peuvent être urilisés à la place.
Prononciation
- (Région à préciser) : écouter « iam [ˈi.am] »
- Pays-Bas (partie continentale) (Wijchen) : écouter « iam [ˈi.am] »
- France (Toulouse) : écouter « iam [ˈi.am] »
Paronymes
- jam (déjà)
Anagrammes
Voir aussi
- Korelativo sur l’encyclopédie Wikipédia (en espéranto)
Références
Bibliographie
- E. Grosjean-Maupin, Plena Vortaro de Esperanto, SAT, Parizo, 1934 (racine U.V-4OA)
- iam sur le site Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto (PIV)
- iam sur le site Reta-vortaro.de (RV)
- Racine "iam" présent dans le dictionnaire des racines « Universala Vortaro » (R1 de l’Akademio de Esperanto).
Latin
Adverbe
iam \Prononciation ?\
- Variante de jam.
Notes
- Le ‹ j ›, absent du latin classique, traduit le ‹ i › devant une voyelle dans la tradition scholastique française. Cf. « j en latin ».