denjentil

Étymologie

Composé de den et de jentil, du moyen breton den gentil[1][2][3].

Nom commun

Mutation Singulier Pluriel 1 Pluriel 2 Pluriel 3
Non muté denjentil denjentilez denjentiloù tudjentil
Adoucissante zenjentil zenjentilez zenjentiloù dudjentil
Spirante inchangé inchangé inchangé zudjentil
Durcissante tenjentil tenjentilez tenjentiloù inchangé

denjentil \dẽn.ˈʒẽn.til\ masculin

  1. (Histoire) Gentilhomme.
    • Met pa welas an niver a dudjentil a oa deut da ambroug anezañ, e voe darbet dʼezi sempla adarre ... met gant al levenez an taol-mañ.  (Jakez Riou, Troiou-kamm Alanig al Louarn 2, Gwalarn, 1936, page 60)
      Mais quand elle vit le nombre de gentilshommes qui étaient venus l’escorter, elle faillit à nouveau s’évanouir ... mais de joie cette fois-ci.
    • Kreskiñ a reas neuze e zoujañs evit ar vicherourien dulennat-se hag o renerien liesseurt : ar cʼhomandant Mikael Mallins, un den a levezon, sioul, hag en doa tremenet ur pennad mat en Arme Breizh-Veur, ar bes-komandantez Kontez Markievicz, mercʼh un tiegezh a dudjentil, hag a oa deut mat gant micherourien Dulenn, hag ar cʼhabiten Bob Le Coeur, un hanter-Cʼhall hag a oa diouzhtu a-us da O’Briain.  (Pádraig O’Snodaigh, Notennoù diwar-benn an emgann evit an dieubidigezh el lennegezh Iwerzhonek, in Al Liamm, no 120, janvier-février 1967, page 42)
      Son respect grandit alors pour ces ouvriers dublinois et leurs différents dirigeants : le commandant Mikael Mallins, un homme d’influence, calme, et qui avait passé un bon moment dans l’armée britannique, la vice-commandante Comtesse Markievicz, fille d’une famille noble, et qui était bien vue des ouvriers de Dublin, et le capitaine Bob le Cœur, à moité français et qui était directement au-dessus de O’Briain.
    • Pa voe anat d’an dudjentil a oa eno ne cʼhellfe hini anezho dont a-benn eus an taol, e voe lezet gwazed ag ar werin, bourcʼhizion vunut ha kouerion d’ober an amprouenn.  (Langleiz, Romant ar Roue Arzhur, Éditions Al Liamm, 1975, page 49)
      Quand il fut évident pour les gentilshommes qui étaient là qu’aucun d’eux ne pourrait venir à bout de l’épreuve, on laissa des hommes du peuple, des petits-bourgeois et des paysans tenter leur chance.
  2. (Par extension) Gentleman.
  3. (Ironique) Touriste.

Références

  1. Jehan Lagadeuc, Catholicon, Tréguier, 1499
  2. Albert Deshayes, Dictionnaire étymologique du breton, Le Chasse-Marée, Douarnenez, 2003, page 177b
  3. Martial Ménard, Devri : Le dictionnaire diachronique du breton, 2018 → consulter cet ouvrage